|
|
|
| Słońce i księżyc |
Pomysł kalendarza narodził się niezależnie w różnych miejscach świata. Ludzie bowiem od dawna zauważali naturalne cykle przyrody, takie jak fazy Księżyca czy przemijanie pór roku, i zaczęli wykorzystywać te zjawiska do mierzenia czasu. Społeczeństwa dokonywały zwykle wyboru pomiędzy kalendarzem księżycowym, opartym na poszczególnych fazach Księżyca i kalendarzem słonecznym, bazującym na ruchach Słońca i porach roku.
Te dwa podstawowe systemy nie są ze sobą zgodne:
1. Kalendarz księżycowy (lunarny), oparty był na obserwacji cyklu zmian faz Księżyca; według tej rachuby rok księżycowy jest krótszy od słonecznego (zwrotnikowego) o 11 dni, dlatego w ciągu 33 lat jego początek znajduje się kolejno we wszystkich porach roku, ponieważ miesiąc księżycowy liczy 29,5 dnia, a rok składa się z 354 dni. Cywilizacje posługujące się kalendarzem księżycowym starały się, by czas trwania jednego roku księżycowego był zgodny z cyklem pór roku. Aby tak było, musiały od czasu do czasu dodawać do swojego kalendarza kolejne miesiące albo dni. Starożytni Babilończycy opracowali np. kalendarz księżycowy, w którym rok podzielony był na 12 miesięcy księżycowych jednakowej długości. Aby ten kalendarz pokrywał się z długością cyklu pór roku, dodawali do niego niekiedy miesiąc. W IV wieku p.n.e. wiedzieli już, jak robić to systematycznie. Kalendarz księżycowy używany był przez kapłanów.
2. Kalendarz słoneczny - rok słoneczny trwa 365 dni a kalendarz słoneczny (solarny) był oparty na obserwacji cyklu obiegu Ziemi wokół Słońca i równy 12 miesiącom po 20 dni oraz 5 dni dodatkowych (m.in. stosowany w starożytnym Egipcie, gdzie służył do wyznaczania trzech pór roku: wylewu Nilu, okresu siewu i okresu żniw). Kalendarz słoneczny był używany przez rolników.
3. kalendarz księżycowo-słoneczny (żydowski), opiera się na 19-letnim cyklu księżycowym. Punktem wyjścia jest rok 3761 p.n.e., początek ery żydowskiej. Różne długości lat (353-385 dni), czego skutkiem jest rozpoczynanie roku we wrześniu lub w październiku. Miesiące mają 29 lub 30 dni i rozpoczynają się od nowiu po zachodzie Słońca. Inne takie kalendarze to między innymi kalendarze egipskie, hinduskie, kambodżańskie, laotańskie, tamilskie i chińskie.
Obecnie zdecydowana większość ludzi posługuje się kalendarzem gregoriańskim, który powstał w 1582 roku. Jego nazwa wywodzi się od papieża Grzegorza XIII. W kalendarzu tym jednostką jest miesiąc księżycowy, ale do niektórych miesięcy dodano parę dni, by uzyskać pełen rok słoneczny. Liczba wszystkich dodanych do siebie dni kalendarza gregoriańskiego wynosi 365. Pełen rok słoneczny trwa 365,2422 dnia, co oznacza, że co 4 lata istnieje potrzeba doliczenia dodatkowego dnia (rok przestępny). Zanim jednak wprowadzono ten kalendarz posługiwano się kalendarzem juliańskim rozpowszechnionym przez Juliusza Cezara; wprowadzał on (od 1 stycznia 46 p.n.e.) zwykły rok z 365 dniami, a co 4 lata dzień 29 lutego. Na skutek różnicy w stosunku do roku słonecznego kalendarz ten do XVI w. wskazywał datę przesuniętą o 10 dni. W 1582 reforma kalendarza dokonana przez papieża Grzegorza XIII zlikwidowała tę różnicę (dodatkowy dzień nie powtarza się w ostatnim przestępnym roku stulecia, chyba że jest on podzielny przez 4). Kalendarz gregoriański daje jeden dzień za dużo dopiero po 3333 latach.
 [ Na górę strony ]
|
|
|
|
|