Tablica statystyczna jest formą uporządkowania danych liczbowych dotyczących jednej lub więcej zbiorowości według przyjętych kryteriów.
Elementy składowe tablicy statystycznej są:
numer
tytuł
właściwa treść tablicy
objaśnienia
źródło
Tytuł – określa jaka zbiorowość statystyczna jest ujęta w tablicy. Powinien być on sformułowany jasno, dokładnie i zwięźle a przy tym należycie informować o zawartej w niej treści.
Właściwa treść tablicy – zawarte są w rubrykach (kolumnach) i wierszach których sens określają główka i boczek
Głowka – górna część tablicy określająca poszczególne kategorie podziału zbiorowości
Boczek – obejmuje poszczególne zbiorowości podzielone liczbowo na na kategorie wykazane w główce.
Nadmierne rozbudowanie boczku jest również niepożądane, chociaż uciążliwość odczytywania tablicy jest z tego powodu mniejsza niż z powodu nadmiernie rozbudowanej główki.
Warunkiem poprawnego odczytywania i rozumienia danych liczbowych jest logiczny układ tablicy. Dotyczy to zwłaszcza tablic kombinowanych, w których dane liczbowe zawarte w poszczególnych kolumnach i wierszach są wielkościami ilustrującymi jednocześnie więcej niż jeden wariant cechy lub więcej niż jedno kryterium podziału zbiorowości. Duże znaczenie ma jasne, jednoznaczne nazewnictwo tytułów poszczególnych rubryk i wierszy.
Budowanie tablic złożonych z więcej niż jednego szeregu statystycznego celowe ze względu na pełniejsze wykorzystanie papieru, ma duży sens wtedy, gdy ujęte w jednej tablicy szeregi statystyczne przedstawiają zjawiska ze sobą logicznie powiązane. Łączne ich ujecie pozwala wtedy na dokonanie celowych porównań i na wyciągniecie właściwych wniosków bez konieczności szukania niezbędnych do dokonania porównań danych liczbowych w odrębnych tablicach.
Uwagi dotyczące budowy tablic statystycznych nie byłyby wyczerpane, gdyby nie powiedziano o jeszcze jednej istotnej dla nich rubryce (wierszu). Ta rubryka i tym wierszem są rubryka i wiersz ,,ogółem". Z reguły stanowią, one pierwsza pozycje główki i pierwszy wiersz każdej tablicy statystycznej.
Objaśnienia powinny być w zasiądzie zamieszczone bezpośrednio przy tablicy. Wielkości liczbowe uwidocznione w poszczególnych rubrykach i wierszach, jak również sformułowania słowne wymagające objaśnienia są zaopatrywane w odsyłacze literowe, rzadziej liczbowe, które są informacja dla czytelnika, że należy w zapisie na końcu tablicy przeczytać, co odsyłacz oznacza.
Źródło danych stanowi dla czytelnika informacje o tym, skąd pochodzą dane liczbowe zawarte w tablicy. Podanie źródła ma istotne znaczenie dla czytelnika bardziej zainteresowanego przedstawionym w tablicy zjawiskiem, albowiem pozwala mu na łatwe dotarcie do podanego źródła i skonfrontowanie z nim publikowanych danych.
Czasami w tabelach spotykane są różne znaki. Są one określane mianem znaki umowne. Mają one zazwyczaj formę:
- - pozioma kreska - oznacza, ze opisane w tablicy zjawisko nie występuje;
0 (zero) - oznacza, ze opisane w tablicy zjawisko w rzeczywistości występuje, ale w rozmiarze mniejszym od podstawowej jednostki miary przyjętej w tablicy. Dla przykładu, jeżeli produkcja jakiegoś wyrobu wynosiłaby 0,480 tony, a przyjęta jednostka miary w tablicy byleby tona, to ilość ta jako nieuzasadniająca zaokrąglenia do 1 tony (poniżej 0,5 t), zostałaby oznaczona w tablicy znakiem „0";
0,0 (zero, zero) - oznacza, ze badane zjawisko występowało w wielkości mniejszej od 0,05. W podanym powyżej przykładzie oznaczałoby to produkcje tegoż wyrobu wynosząca 0,048 t i mniej;
□ - kwadrat - jest znakiem występującym w ,,Przeglądzie międzynarodowym"; oznacza, ze dane dla Polski różnią się zakresem od danych w części krajowej Rocznika;
. - kropka - umieszczona w odpowiednim miejscu w tablicy zamiast liczby określającej wielkość zjawiska oznacza, ze dane zjawisko występuje, ale brak jest o nim wiarygodnych danych;
X - krzyżyk - jest znakiem umieszczanym w tablicy statystycznej w miejscach, w których wpisanie liczby byłoby nielogiczne ze względu na sam układ tablicy, na przykład w tablicy ilustrującej odległości miedzy miastami wojewódzkimi wpisanie odległości z Poznania do Poznania, z Krakowa do Krakowa itd.
∆ - trójkąt - oznacza, ze nazwy zostały skrócone w stosunku do obowiązującej klasyfikacji.
Objęta badaniem i ujęta w tablicy zbiorowość, są to bezrobotni według stanu z listopada 1997 r.
Badana zbiorowość w pierwszej części tablicy ujęta wg trzech cech: wiek (boczek tablicy), płeć i miejsce zamieszkania (główka tablicy).
Druga cześć tablicy różni się od pierwszej jedynie boczkiem, w którym cechę „wiek bezrobotnych" zastąpiła cechą „wykształcenie" z sześcioma jej wariantami.
W istocie rzeczy analizowana tablica mimo ujęcia w jednej, składa się z dwóch niezależnych od siebie tablic. Tego stwierdzenia nie zmienia fakt, ze obie tablice maja dwie identyczne cechy, stanowiące kryterium podziału zawarte w główce (płeć, miejsce zamieszkania). Obie tablice są, zatem tablicami kombinowanymi, ponieważ ujmują, badana zbiorowość z punktu widzenia więcej niż jednej cechy.
W odniesieniu do górnej części tablicy 13 ujmującej bezrobotnych wg wieku należy jeszcze zwrócić uwagę na sposób określenia poszczególnych grup wieku. Nie pozostawia on żadnej wątpliwości, do jakiej grupy została zaliczona każda jednostka, ponieważ przedział następny rozpoczyna się inna dolna wartością cechy niż wartość górnej granicy przedziału poprzedniego.
Klasy bonitacyjne użytków rolnych określają, jakość użytków rolnych pod względem przydatności do produkcji rolniczej: klasą I określa najwyższa wartość rolnicza, klasą VI najniższa.
Tablica 14 jest przykładem tablicy złożonej. Tytuł tablicy wyraźnie informuje, że badaną zbiorowością statystyczną były użytki rolne, a interesującą cecha klasa ziemi. Tablica jest połączeniem trzech szeregów strukturalnych o cesze niemierzalnej (liczbowe określenie poszczególnych klas ziemi (wariantów) nie zmienia charakteru cechy). Tablica ma układ poziomy. W boczku są wymienione rodzaje użytków rolnych, a w główce warianty cechy niemierzalnej. Gdyby tytuł tablicy brzmiał „Użytki rolne według rodzaju i klas bonitacyjnych", to odpowiednio do tytułu zbudowana tablica byłaby tablicą kombinowaną.
Tablica 15 jest częścią tablicy opublikowanej w podanym źródle. Tytuł informuje, ze interesującym badacza zjawiskiem byt ruch naturalny ludności. Boczek tablicy wyszczególnia rodzaje ruchu naturalnego ludności, a główka tablicy podaje okresy (lata), z których pochodzą dane liczbowe. Tablica jest przykładem tablicy złożonej, ujmującej pięć szeregów dynamicznych okresów. Obrazuje ona kształtowanie się poszczególnych rodzajów ruchów ludności od 1980 do 1997 roku z różnymi interwałami.
Tytuł tablicy 16 informuje, że tabela obrazuje i ujmuje badaniem użytkowanie gruntów. Boczek tablicy objaśnia, że zawarte w niej dane liczbowe dotyczące badanej masy pochodzą z pięciu lat, z tym ze spośród danych ostatniego (1997) roku wyodrębniono głównego użytkownika gruntów.
Główka tablicy ma układ wielopiętrowy. Ujmuje ona warianty cechy niemierzalnej, którymi są poszczególne rodzaje użytków rolnych, poza tym wyodrębniono lasy jako różną od użytków rolnych klas gruntów.
Tablica jest, zatem tablica kombinowana powstała z połączenia dwóch cech niemierzalnych (rodzaj użytkownika i rodzaj użytku rolnego).
Ujecie badanej masy w kilku latach spowodowało, ze tablica stała automatycznie zestawieniem siedmiu szeregów dynamicznych. Jeden z r wyodrębniony z tablicy miałby tytuł ,,0gólna powierzchnia gruntów w latach kolejny: ,,0gólna powierzchnia użytków rolnych", ,,0gólna powierzchnia gruntów ruchomych" itd.
Należy zwrócić uwagę na użyte w tablicy wyrażenie ,,w tym". Oznacza ze wyodrębniona z ogólnej sumy wielkość cząstkowa nie daje sumy ogólnej w przeciwieństwie do, również używanego w tablicach statystycznych, wyrażenia „z tego"